Ile będzie kosztował system kaucyjny?
Jeśli zrealizuje się rzeczywisty scenariusz wdrażania systemu kaucyjnego w Polsce, to koszty operacyjne systemu, czyli te związane z obsługą manualnej i zautomatyzowanej zbiórki opakowań, mogą wynosić od niespełna miliarda w pierwszym roku, czyli w 2025, po nawet 2,9 mld zł na koniec pierwszej dekady, czyli w 2034 r. Paradoksalnie wzrost kosztów operacyjnych będzie wynikiem sukcesu tego systemu, czyli wzrostu poziomu zbiórek butelek i puszek.
Dużo kosztowniejsza okazuje się zbiórka automatyczna, bo inwestycje na nią wyniosą nawet 12,5 mld zł wobec 0,9 mld niezbędnych nakładów na zbiórkę ręczną. Prawie trzy czwarte z tych 12,5 mld zł to koszty dostosowania sklepów, szacowane od 0,5 do 1 mln zł na sklep, kolejne 25 proc. kosztów to zakup butelkomatów, a 2 proc. – prasy belujące. Przy zbiórce ręcznej najkosztowniejsze (83 proc.) okażą się zakupy niezbędnego sprzętu, czyli czytników i skanerów, inne wydatki to kosze, worki i stojaki na worki.
Ogólne koszty operacyjne okazują się znacząco wyższe od samych nakładów inwestycyjnych, bo obejmują także wydatki pośrednie, jak magazynowanie odpadów, serwisowanie infrastruktury, wynajem powierzchni czy zużycie energii elektrycznych.
Kto poniesie koszty systemu operacyjnego?
Bezpośrednio koszty te będą musiały pokryć podmioty reprezentujące – operatorzy finansowani przez podmioty wprowadzające, czyli producentów i importerów napojów. Te firmy będą płaciły tzw. opłatę utrzymaniową (handling fee) oraz opłatę logistyczną (logistic fee), które trafią do sklepów i firm logistycznych właśnie za pośrednictwem operatorów.
Autorzy raportu rozprawili się przy tym z wieloma mitami związanymi z systemem kaucyjnym. Jednym z nich jest przekonanie, że nieodebrana kaucja pokryje wszystkie koszty funkcjonowania systemu. Otóż Deloitte szacuje wysokość nieodebranej kaucji na od 0,7 do 1,2 mld zł rocznie, najwyższe przychody z tego tytułu spodziewane są w pierwszych latach działania systemu kaucyjnego, co przy prognozowanych kosztach operacyjnych sięgających 23 mld zł w ciągu dekady zdecydowanie nie pokryje tego z nawiązką. Deloitte szacuje, że w ciągu dekady sklepy wypłacą ok. 73,4 mld zł kaucji.
Podsumowanie Kosztów
Podsumowując, system kaucyjny w Polsce to ogromne wyzwanie finansowe, które zawiera zarówno wysokie koszty inwestycyjne, jak i operacyjne. Jednak cel nadrzędny, jakim jest wzrost poziomu zbiórki opakowań, może przyczynić się do znacznej ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.
