Iran wystrzelił we wtorek 1 października prawie 200 pocisków balistycznych na Izrael. Atak był zemstą za zabicie przez Izrael przywódców Hamasu i Hezbollahu. Atak rozpoczął się około godziny 18.30 czasu polskiego. W całym Izraelu ogłoszono alarm, a mieszkańcy uciekli do schronów – relacjonował Reuters. Jakąś godzinę po ataku izraelska armia poinformowała, że cywile mogą opuścić schrony.

Już w trakcie ostrzału i zaraz po nim w mediach społecznościowych internauci zaczęli rozpowszechniać nagrania, na których widać spadające na miasta rakiety. Nie wszystkie jednak przedstawiały wtorkowe wydarzenia. Wśród polskich użytkowników serwisu X dyskusję wywołało 15-sekundowe wideo, które w nocy z 1 na 2 października opublikował jeden z użytkowników. „Izrael płonie” – ogłosił w poście. Na nagraniu, które dodał do wpisu, widać miasto nocą. Czerwone rozbłyski wyglądające jak ogień wybuchają na dachach wielu budynków. Nad nimi unoszą się kłęby dymu. W lewym górnym rogu kadru jest napis w języku angielskim „live israel”, czyli „Izrael na żywo”. Słychać dźwięk wybuchów, z tym że przypominający strzelające fajerwerki. Post z tym filmem wyświetlono ponad 138 tys. razy.

Wprowadzający w błąd post opublikowany 2 października 2024 roku
x.com

Część internautów uwierzyła, że wideo dokumentuje aktualne wydarzenia z Izraela. „Groźnie. Mocne!”; „Zawsze szkoda ludzi, ale rząd sam to sprowokował”; „A czego się spodziewali jak bomby wysyłali na cywilów i okupowali przez lata Palestynę . Przecież to była kwestia czasu że tak się stanie , akcja rodzi reakcje jak zabijali terrorystow a przy okazji 5-10 niewinnych ludzi to jakoś w tym nic złego nie widzieli teraz raptem widzą?” – komentowali użytkownicy (pisownia wpisów oryginalna).

Niektórzy zwracali jednak uwagę, że płomienie przypominają noworoczne fajerwerki. „Toż to nowy rok!”; „Sylwester w tym roku widzę wcześniej”; „O tej porze tam maja Sylwestra” – ironizowali. Inni podważali autentyczność nagrania. „Jakieś to dziwne. Jakby ogniska się paliły na dachu. Dla mnie ściema”; „To nie Izrael”; „Fake”; „Co za glab z Ciebie … za taką dezinformacje powinni Ci zablokować konto” – komentowali.

Sprawdziliśmy, skąd pochodzi nagranie.

To nie „Izrael płonie”

Wideo wykorzystane w cytowanym wyżej poście nie jest aktualne. Już w październiku 2023 roku pisały o nim: agencja Reuters, brytyjski portal fact-checkingowy Full Fact i indyjskie Factly oraz Newschecker. Wtedy internauci sugerowali, że wideo przedstawia atak Izraela na Strefę Gazy. Przypomnijmy: 7 października 2023 roku Hamas zaatakował Izrael, co spotkało się z odwetową operacją zbrojną, która „pod względem brutalności mierzonej liczbą ofiar i skalą zniszczeń nie da się porównać z którąkolwiek z dotychczasowych odsłon konfliktu izraelsko-palestyńskiego” – wyjaśniał w analizie Ośrodek Studiów Wschodnich.

Ale na TikToku film ten krążył jeszcze wcześniej: 28 września 2023 roku. Nagranie już skasowano, zachowała się jedynie zarchiwizowana wersja. (data archiwizacji: 9 października 2023).

Okazuje się, że nagranie to pokazuje piłkarską fetę w Algierze, stolicy Algierii. Dziennikarze Reutersa ustalili, że materiał nagrano z okna jednego z bloków mieszkalnych przy Rue Lahcen Mimouni w Algierze – co potwierdzają zdjęcia w Google Maps. Widać m.in. rondo, którego układ pasuje do ronda Place Al Mokrani. Na jednym ze zdjęć w Google Street View z tej części miasta widać fragment reklamy wielkopowierzchniowej, którą uchwyciła kamera na popularnym nagraniu.

Już rok temu wielu internautów pisało, że film ten dokumentuje piłkarską fetę w Algierze. Niektórzy zwracali uwagę na post jednego z użytkowników serwisu X z 9 sierpnia 2023 roku. Auto opublikował cztery nagrania, które mają przedstawiać miasto świętujące 102 urodziny klubu Mouloudia Club d’Alger (MC Algier) 7 sierpnia 2023 roku. Nagrania przypominają sytuację z krótkiego wideo, które do teraz wykorzystywane jest często, by wprowadzać w błąd.